پرسش :

دانشجوى نمونه و ايده‌آل دارای چه ويژگی‌‏‌هايی است؟


پاسخ :
نخستين ويژگى يک دانشجوى نمونه، خوب درس خواندن و تلاش جهت ارتقاى علمى است. بايد تمام همت خود را صرف تحصيل علم نموده و در پى دانش اندوزى باشد. دانشجوى واقعى لحظه لحظه زندگى‏اش، يک اندوخته علمى را در پى دارد و هميشه به دنبال کسب معرفت است. اگر شخصى در اين مسير گام بر دارد و چنين زندگی‌‏اى داشته باشد، يک دانشجو است. ولى به هر ميزان که در پى اندوختن معرفت و تحصيل دانش باشد و وقت و همّت خود را در اين راه صرف کند، به همان ميزان از ويژگى دانشجو بودن برخوردار است. از اين رو دانشجو بايد بکوشد در برنامه ريزى و تنظيم کارهاى روزانه، بيشتر وقت و تلاش خود را صرف تحصيل علم و دانش کند.
مقام معظم رهبرى در اين باره مى‌‏فرمايند:
«يکى از فرايض حتمى براى اين نسل، عبارت از تقويت بنيه علمى کشور است. اگر علم نداشته باشيم، اقتصادمان، صنعت‌مان، حتى مديريت و مسائل اجتماعى‌مان عقب خواهد ماند. براى مقابله با آنها (دشمنان) علم لازم است. اگر بخواهيد از لحاظ علمى پيش برويد بايد جرأت نوآورى داشته باشيد، استاد و دانشجو بايد از قيد و زنجير، جزم‏گيرى تعريف‌‏هاى علمى القا شده و دائمى دانستن آنها خلاص شوند آن وقتى که علم با هدايت، ايمان و عواطف صحيح و معرفت روشن بينانه و آگاهانه همراه شود، معجزه‌‏هاى بزرگى مى‌‏کند و کشور ما مى‌‏تواند در انتظار اين معجزه‌‏ها بماند».(1)

دومين ويژگى دانشجوى مطلوب، کسب آمادگى براى ارائه خدمات، مطابق با نياز اجتماعى و علاقه فردى است يعنى، هدف او از درس و تحصيل خدمت‏گزارى باشد، نه صرف اندوختن علم. بى‏‌ترديد امروز هيچ خدمتى بهتر از به‌کارگيرى دانش در مسير برآوردن نياز جامعه و پيشرفت اهداف اسلام نيست. اگر دانشجوى مسلمان با تحصيل دقيق و صحيح و کارآمد، بتواند تئورى نو و طرح جديدى به بازار انديشه و صحنه خدمات ارائه کند، بزرگ‏‌ترين خدمت را به دين و انسان‏ها کرده است. افسوس که امروز عده‏اى از تحصيل واقعى غفلت کرده و در پى مدرک و رسيدن به شغل و در تلاش هستند و عده‌اى ديگر از زاويه ارائه خدمت و به کارگيرى دانش خويش و کاربردى کردن به آن نمی‌‏نگرند در حالى که فرهنگ‏‌سازى، مستحکم ساختن بنيان‏‌هاى فنى و مهارتى جز از تحصيل کردگان توقّع نيست.

ويژگى سوم دانشجوى حقيقى، ارتقاى سطح معنويت فردى و به دنبال آن ارتقاى کيفى امور معنوى دانشگاه و جامعه است. وى بايد در برنامه زندگى معنوى خود نيز باعث پيشرفت گردد و همچون يک الگو عمل کند. لذا برخوردار بودن از صفات عالى اسلامى و انسانى مانند ادب، تقوا، عبادت و بنده خدا بودن، صداقت، پاکى، صفاى دل، خيرخواهى، دورانديشى، حسن تدبير و در یک کلام نيکى سيرت و و دعوت ديگران به اين سمت (با عمل و حرف) بايد از برنامه‌‏هاى دانشجو باشد.
مقام معظم رهبرى مى‏‌فرمايد: «[دانشجو بايد] از نظر اخلاقى و معنوى و احساسات لطيف انسانى بى‌‏نظير باشد دانشجو يک روشن‏فکر تمام عيار مسلمان است، متدين است».(2)

هوشيارى و تيزبينى و داشتن قدرت تحليل سياسى و قبل از آن آگاهى صحيح و دقيق از پديده‌‏هاى اجتماعى و اتخاذ موضع آگاهانه و صحيح و بجا و مناسب و برخاسته از مبانى اسلامى، از ديگر ويژگى‌‏هاى دانشجوى مسلمان و از ضروريات زندگى دانشجويى است. جامعه از يک دانشجو انتظار دارد افزون بر تدبير و تفکر در مورد پديده‏‌ها و امور سياسى به صورت آگاهانه بر روى آنها تأثير بگذارد و مردم را در اين مواقع هدايت و راهنمايى کند وى بايد بر پايه مبانى دينى و اعتقادى خويش و بر اساس اطلاعات دقيق و صحيح (نه گفته‌‏هاى خيابانى و شايعات اتوبوسى) به تحليل صحيح و مناسب از اين پديده‏‌ها بپردازد و در برابر آن براى خود اتخاذ موضع نمايد به تعبير کوتاه از دانشجو انتظار نيست که در بند افکار ديگران و تصميمات حزبى و گروهى باشد. او شخصى آگاه و تحصيل کرده است و بايد براى خود قدرت تحليل و تبيين داشته باشد.

در يک جمع‌‏بندى، خصوصيات دانشجوى واقعى و مطلوب را مى‏‌توان از ديدگاه مقام معظم رهبرى چنين بيان کرد:
«به نظر من، جوانان انقلابى دانشگاه چون بحث دانشجو را داريم سعى کنند خوب درس بخوانند خوب فکر و معرفت‌شان را بالا ببرند. سعى کنند در محيط خودشان اثر بگذارند فعال باشند نه منفعل. روى محيط خودشان اثر فکرى و روانى بگذارند اين شدنى است. يک جوان گاهى اوقات مى‌‏تواند مجموعه پيرامون خودش را کلاس، استاد و دانشگاه را زير تأثير شخصيت معنوى خودش قرار بدهد. البته اين کار با سياسى کارى به دست نمی‌‏آيد با معنويت به دست مى‏آيد با صفا به دست می‌‏آيد با استحکام رابطه با خدا به دست می‌يد.
عزيزان من رابطه با خدا را جدّى بگيريد، شماها جوانيد، به آن اهميت بدهيد، با خدا حرف بزنيد، از خدا بخواهيد، مناجات، نماز، نماز با حال و با توجه براى شما خيلى لازم است مبادا اينها را به حاشيه برانيد».(3)

پى‌نوشت‏‌ها:
(1) برگزیده از بیانات رهبر معظم انقلاب در ديدار دانشجويان، دانشگاه صنعتى اميرکبير 9/ 2/ 79
(2) برگزیده از بیانات رهبر معظم انقلاب در ديدار دانشجويان نمونه و ممتاز دانشگاه‏‌ها، 7/ 9/ 81
(3) برگزیده از بیانات رهبر معظم انقلاب در جلسه پرسش و پاسخ دانشجويان دانشگاه تهران، 22/ 2/ 77